Grupa społeczna

Jednym z istotniejszych pojęć dla socjologa zajmującego się współczesnymi drogami rozwoju całego narodu, lub społeczeństwa jest niewątpliwie niewielka grupa społeczna. Zbudowana z co najmniej trzech osób, które połączone są trwałymi więziami społecznymi. (Takie więzi mogą powstać dzięki wspólnym wartością, celom, interesom i potrzebom.) Bo to właśnie one, składają się na całe społeczeństwo i w dalszej kolejności naród. Staje się tak między innymi, dzięki budowanym pomiędzy ich członkami poczuciem solidarności i wynikającej z niej potrzeby identyfikacji z przyjętymi wartościami, co nadaje danej grupie społecznej cechy odróżniające je od innych grup na tym poziomie, lecz pozostają jeszcze wartości ogólnonarodowe, takie jak np. patriotyzm przywiązujące członków małych grup społecznych do konkretnego narodu. Umożliwiają one przy jednoczesnym zachowaniu swojej odrębności – mogącej wynikać z różnic terytorialnych, ideologicznych czy religijnych, bądź też z innego stylu życia – całkowitą możliwość identyfikowania się z konkretnym społeczeństwem i całym narodem na linii wartości ogólnonarodowych.

Ze względu na zawiłość samego pojęcia grupy społecznej, warto wskazać cech według jakich dokonuje się uznania danej grupy ludzi, za odrębną grupę społeczną. Pomocnym będzie w tym poniższy schemat.

Wyróżnianie grup społecznych:

Grupy społeczne podlegają też procesowi klasyfikacji, dzielącym je ze względu na wielkość, rodzaj członkostwa, typ więzi i stopień sformalizowania.

Rodzaje grup społecznych:

Ze względu na wielkość grupy społeczne dzielimy na:

• grupy małe – kilku – lub kilkunastoosobowe, umożliwiające bezpośrednie stosunki między jej członkami (np. rodzina, grupa rówieśnicza).

• grupy duże – o strukturze składającej się z różnych podgrup, co uniemożliwia bezpośrednie stosunki pomiędzy członkami tej grupy (np. klasa społeczna, grupa zawodowa).
 

Ze względu na stopień ograniczoności liczby członków wyróżnia się następujące grupy społeczne:

• grupy ekskluzywne (zamknięte) – stosujące liczne i rygorystyczne kryteria przyjęć nowych członków, na przykład rodzaj wykonywanego zawodu, majątek, pochodzenie społeczne itp.

• grupy ograniczone – stosujące mniej rygorystyczne kryteria przyjęcia, takie jak np. wiek, miejsce zamieszkania lub konieczność wypełnienia deklaracji członkowskiej.

• grupy inkluzywne – otwarte dla wszystkich.
 

Ze względu na typy więzi w grupie społecznej wyróżnia się:

• grupy pierwotne – charakteryzujące się osobistym i emocjonalnym typem więzi między członkami, przy czym przynależność do grupy nie zawsze jest dobrowolna (np. rodzina, grupa rówieśnicza).

• grupy wtórne – tworzone dla osiągnięcia konkretnego celu, charakteryzujące się formalnym i rzeczowym typem więzi, przy czym komunikacja między członkami • grupy ma charakter nieosobowy (np. partie polityczne).
 

Ze względu na stopień sformalizowania grupy społecznej wyróżnia się:

• grupy formalne – mające prawie określoną strukturę, cel i normy, zwykle odznaczają się bezosobowym typem więzi (np. organizacje polityczne czy społeczne).

• grupy nieformalne – oparte zwykle na normach zwyczajowych, cechujące się więzami o charakterze osobistym i nie formalną strukturą wewnętrzną (np. subkultury młodzieżowe).


Możemy również wyróżnić:

• grupy celowe – tworzone dla realizacji określonych zadań (np. stowarzyszenia, fundacje).

• grupy terytorialne – ludność wiejska, ludność miejska.

• klasy i warstwy społeczne.

Należy pamiętać także, iż socjologowie jako jedną z podstawowych grup społecznych wyróżniają rodzinę.